Της Ελίζας Γεωργαντά – Υποψήφια Αντιπεριφερειάρχης Βοιωτίας με την
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ για την Στερεά Ελλάδα *
Η φροντίδα της ψυχικής υγείας στη χώρα μας, παρά τα σημαντικά βήματα των τελευταίων 20 χρόνων, παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις τόσο σε υποδομές, όσο –και αυτό είναι το σημαντικότερο- και σε φιλοσοφία, κουλτούρα, αντίληψη αλληλεγγύης, προάσπιση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια η φροντίδα της ψυχικής υγείας εξαντλούνταν αποκλειστικά στα αναχρονιστικά ψυχιατρικά άσυλα (ψυχιατρεία), όπου όχι μόνο δεν καταγράφονταν θετικά θεραπευτικά αποτελέσματα, αλλά –αντίθετα- χρησιμοποιούνταν ως «αποθήκες ψυχών» με κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών (δεσίματα, ζουρλομανδύες, ηλεκτροσόκ, ξύλο, τιμωρίες και πολλά άλλα αποτρόπαια.
Ακόμη και σήμερα το «στίγμα» της ψυχικής αρρώστιας, της τρέλας, συνοδεύει απάνθρωπα και τον άτομο που νοσεί και την οικογένειά του ολόκληρη, πολλαπλασιάζοντας την έτσι κι αλλιώς αβάσταχτη οδύνη της ψυχικής ασθένειας.
Οι κοινωνίες μας –ακόμη και σήμερα- περιθωριοποιούν τον ψυχικά άρρωστο με κοινωνικά στερεότυπα και αντιεπιστημονικές προκαταλήψεις και τον αποκλείουν κοινωνικά. Τις ίδιες προκαταλήψεις, τα στερεότυπα και τον κοινωνικό αποκλεισμό βιώνουν και οι οικογένειες των ψυχικά ασθενών.
Στις περισσότερες μάλιστα των περιπτώσεων δεν έχουν υπηρεσίες ψυχικής υγείας να απευθυνθούν, δεν απολαμβάνουν τη μέριμνα του δημόσιου συστήματος υγείας, ταλαιπωρούνται και καταξοδεύονται σε ιδιώτες ψυχιάτρους και ψυχολόγους και αγωνιούν για το μέλλον του πάσχοντος μέλους τους όταν θα φύγουν απ’ τη ζωή.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες για τη βελτίωση της φροντίδας των ψυχικά ασθενών. Άτομα με πολύχρονη νοσηλεία στα ψυχιατρεία αποασυλοποιούνται και διαμένουν πλέον σε ξενώνες, οικοτροφεία και προστατευμένα διαμερίσματα, σε πιο ανθρώπινες συνθήκες διαμονής, φροντίδας και θεραπείας. Σήμερα λειτουργούν πάνω από 400 τέτοιες μονάδες σ’ όλη τη χώρα, και 4 απ’ αυτές στη Λιβαδειά.
Ένα (1) από τη δεκαετία του 1990 του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής & Ερευνών σε συνεργασία με την Ι.Μ. Θηβών και Λεβαδείας
Δύο (2) από τη δεκαετία του 2000 του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής & Ερευνών (ΕΚΕΨΥΕ), και 1 από τη δεκαετία του 2000 της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης & Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ)
Τα προγράμματα αποασυλοποίησης των τελευταίων 20 χρόνων, που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους στο ξεκίνημά τους και στη συνέχεια από πόρους του προϋπολογισμού του Υπουργείου Υγείας, έχουν οδηγήσει στο κλείσιμο 5 από τα 9 ψυχιατρεία της χώρας.
Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει δειλά – δειλά να δημιουργούνται υπηρεσίες νοσηλείας και ψυχιατρικής φροντίδας μέσα στην κοινωνία και όχι αποκομμένες απ’ αυτήν. Έτσι, βλέπουμε να δημιουργούνται ψυχιατρικά τμήματα (κλινικές) στα Γενικά Νοσοκομεία, Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα για παιδιά και έφηβους, Κέντρα Ημέρας, Κινητές Μονάδες.
Δυστυχώς, οι ανακολουθίες του Υπουργείου Υγείας, η υπαναχωρήσεις και η έλλειψη πολιτικής βούλησης για τη βελτίωση των υπηρεσιών δεν επιτρέπει να προχωρούν τα προγράμματα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης με σταθερό και ταχύ βηματισμό.
Πολλές φορές οι εργαζόμενοι έχουν μείνει για μήνες απλήρωτοι, οι φορείς ψυχικής υγείας στερούνται βασικούς οικονομικούς πόρους για τη λειτουργία των Μονάδων ψυχικής υγείας και το σημαντικότερο οι ένοικοι των στεγαστικών δομών και οι ψυχικά ασθενείς γενικότερα στερούνται υπηρεσιών σύγχρονων, αποτελεσματικών και ανθρώπινων.
Δεν είναι τυχαίο πως οι ψυχιατρικές κλινικές των Νοσοκομείων (όπου υπάρχουν ψυχιατρικές κλινικές) λειτουργούν πάντα με υπερβολικά πολλά ράντζα.
Δεν είναι τυχαίο ακόμη πως η Βοιωτία –εκτός από τις 4 στεγαστικές δομές της Λιβαδειάς- δεν διαθέτει καμιά άλλη ψυχιατρική υπηρεσία, και σ’ αυτό έχουν ευθύνες και οι διοικήσεις των τοπικών οργανισμών τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης εκτός βεβαίως από το κράτος.
Οι Βοιωτοί, παιδιά ενός κατώτερου Θεού, αναγκάζονται να αναζητήσουν υποστήριξει για προβλήματα ψυχικής υγείας στην κορεσμένη Αθήνα ή σε ιδιώτες ψυχίατρους και ψυχολόγους με το ανάλογο οικονομικό δυσβάσταχτο τίμημα.
Ξέρουμε ότι έχει σχεδιαστεί εδώ και αρκετά χρόνια να λειτουργήσει ψυχιατρική κλινική στο Νοσοκομείο Λιβαδειάς, Κέντρο Ψυχικής Υγείας στη Θήβα και Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο στη Λιβαδειά. (Το Ιστροπαιδαγωγικό Κέντρο είναι Κέντρο Ψυχικής Υγείας για παιδιά και έφηβους)
Και οι ανάγκες της Βοιωτίας δεν σταματούν μόνο σ’ αυτά τα έργα. Χρειάζονται και Κέντρα Ημέρας για την ημερήσια φροντίδα ψυχικά ασθενών και Κινητές Μονάδες για τα απομακρυσμένα πολυάριθμα χωριά και άλλες υπηρεσίες για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και την επαγγελματική ένταξη ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Χρειάζεται ακόμη να υλοποιηθούν προγράμματα πρόληψης των ψυχικών διαταραχών στον πληθυσμό της Βοιωτίας, ιδιαίτερα στους μαθητικούς και άλλους κοινωνικά ευαίσθητους πληθυσμούς, προγράμματα προαγωγής της υγείας και της ψυχικής υγείας, προγράμματα εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, προγράμματα πρωτοβάθμιας φροντίδας μαζί με τα «Βοήθεια στο σπίτι», που επίσης ψυχορραγούν, μαζί με τις κοινωνικές υπηρεσίες της αυτοδιοίκησης.
Και για όλα αυτά υπάρχουν χρήματα που μένουν αναπορρόφητα (η απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων για την ψυχική υγεία στο ΕΣΠΑ κυμαίνεται γύρω στο 1%).
Δυστυχώς, όλα παραμένουν στο σχεδιασμό, δεν προχωρούν, δεν υλοποιούνται! Δυστυχώς για μια ακόμη φορά η Βοιωτία χάνει το τραίνο των εξελίξεων.
Αντίθετα, οι μόνες δομές ψυχικής υγείας που λειτουργούν στη Λιβαδειά κινδυνεύουν να κλείσουν. Το Υπουργείο Υγείας αδιαφορώντας για τους ψυχικά ασθενείς που φιλοξενούνται στις δομές αυτές, αδιαφορώντας για τους εργαζόμενους που μοχθούν καθημερινά για τη φροντίδα των συνανθρώπων μας άφησε τα πράγματα να εξελιχθούν σε αδιέξοδο.
Η προηγούμενη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, σύμφωνα με την προσφιλή της τακτική, κουκούλωνε το πρόβλημα, επιτρέποντας να λειτουργούν τα Οικοτροφεία του ΕΚΕΨΥΕ με ελλείψεις σε μόνιμο στελεχιακό δυναμικό, με αποδείξεις παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκια), χωρίς τη δυνατότητα μόνιμης παρουσίας ψυχιάτρου.
Η παρούσα κυβέρνηση ανέχθηκε αυτό το καθεστώς ένα χρόνο τώρα, χωρίς να δώσει λύση στο πρόβλημα. Και τώρα αδιέξοδος!
Η άποψή μας είναι ότι:
Ÿ Τα Οικοτροφεία θα πρέπει να λειτουργήσουν πάσει θυσία, με πλήρες προσωπικό, διασφαλίζοντας όλους τους εργαζόμενους που έχουν μέχρι σήμερα μοχθήσει σ’ αυτά.
Ÿ Για τους ενοίκους των Οικοτροφείων θα πρέπει να διασφαλιστεί μια κανονική διαβίωση, χωρίς να στοιβαχθούν σε άλλες δομές, με σεβασμό που αρμόζει σε μια σύγχρονη κοινωνία και με προάσπιση του δικαιώματός τους να λαμβάνουν σύγχρονες και αποτελεσματικές υπηρεσίες φροντίδας.
Ÿ Για την τοπική κοινωνία θα πρέπει να διασφαλιστεί η εδραίωση της ανάπτυξής της και στον τομέα της ψυχικής υγείας, με την απρόσκοπτη λειτουργία των Οικοτροφείων, ως των μοναδικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, διεκδικώντας ταυτόχρονα το αυτονόητο: σύγχρονες και επαρκείς υπηρεσίες στο δημόσιο τομέα της υγείας.
Για τους λόγους αυτούς:
Ÿ Θα πρέπει να επιδιωχθεί η έγκριση των θέσεων εργασίας σε όλα τα Οικοτροφεία, και η κάλυψή τους από το προσωπικό που ήδη απασχολείται σ’ αυτά. Ταυτόχρονα να επιδιωχθεί η άμεση πλήρωση των κενών θέσεων. Η έγκριση των θέσεων και η εξασφάλιση της χρηματοδότησής τους να γίνει με νομοθετική ρύθμιση στο Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών.
Σε περίπτωση αξεπέραστου κωλύματος να εξετασθεί:
Ÿ Η ανάληψη της ευθύνης λειτουργίας των Οικοτροφείων που απασχολούνται στελέχη με συμβάσεις έργου (μπλοκάκια) από Μη Κυβερνητική Οργάνωση, είτε της Εκκλησίας («Αποστολή»), είτε νέας που θα συσταθεί με πρωτοβουλία της τοπικής κοινωνίας της Λιβαδειάς και των εργαζομένων στο ΕΚΕΨΥΕ και στα Οικοτροφεία.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να διασφαλιστούν πλήρως τα δικαιώματα τόσο των ενοίκων των δομών, όσο και των εργαζομένων σ’ αυτές τις δομές.
* Το κείμενο αποτελεί τοποθέτηση της ΕΛΙΖΑΣ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ στην σύσκεψη που διοργάνωσε το Εργατικό Κέντρο Λιβαδειάς για τους εργαζόμενους στα κέντρα Ψυχικής Υγιεινής στις 5-12-2010.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου