B2.Οι προγραμματισμοί του κράτους

Επανάσταση στην σκέψη

Τόλμη στην ζωή

Ανατροπή των συντηρητικών πολιτικών 

και αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών

Οι πολιτικές της Δ΄ Προγραμματικής Περιόδου. Τα προγράμματα και οι αριθμοί.

Οι σχεδιασμοί του Εθνικού κράτους. Το ΕΣΠΑ 2007-2013

Η κυβερνητική πολιτική και οι προγραμματισμοί της Δ΄ Προγραμματικής περιόδου 2007-2013 που θα ασκηθούν είναι :

α)  Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων  (ΠΔΕ) ύψους περί τα 9,5 €

β) Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2007-2013 ύψους 16,72 δις €

γ) Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» ύψους 3,9 δις €,

δ) Τα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΛΙΕΙΑ (ΕΠΑΛ) ύψους 0,380 δις €

ε) Ο προγραμματισμός του Ταμείου Συνοχής  ύψους 3,70 δις €

Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για την Δ΄ προγραμματική περίοδο 2007-2013 (ΕΣΠΑ, ΠΑΑ, ΕΠΑΛ, Ταμείο Συνοχής κ.λ.π.) αφορά τις δράσεις-προγράμματα που θα υλοποιηθούν με βάση τους διαθέσιμους κοινοτικούς προϋπολογισμούς και την εισφορά του ελληνικού κράτους (εθνική δημόσια δαπάνη),  ένα σύνολον περίπου 24,22 δις. €.

Για την υλοποίηση του ΕΣΠΑ έχει δημιουργηθεί ένα σύστημα ελέγχου, διαχείρισης και υλοποίησης που προβλέπεται νομοθετικά με βάση τον νόμο 3463/2007, και αποτελείται οργανωτικά από τις δομές, Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης ΑΕ (ΜΟΔ ΑΕ) υπό την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (ΥΠΟΙΟ), τις Ειδικές Διαχειριστικές Αρχές (ΕΔΑ).

Ως εργαλεία της αναπτυξιακής πολιτικής παραμένει ο Αναπτυξιακός Νόμος (με μικρές διαφοροποιήσεις στον χάρτη των περιφερειακών ενισχύσεων), τα Ειδικά Αναπτυξιακά Προγράμματα (χρηματοδοτούμενα από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), και τέλος θεσμοθετούνται οι Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) κατά το πρότυπο των επιχειρήσεων μικτής  οικονομίας. 

Το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Στερεάς Ελλάδας 2007-2013

Ο προγραμματισμός για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας για την περίοδο 2007-2013, προβλέπει την υλοποίηση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος με ενδεικτικό προϋπολογισμό 580.000.000€.  Το ΠΕΠ  έχει τέσσερις Άξονες Προτεραιότητας  και οι οποίοι είναι:

1^ος Άξονας : Υποδομές & υπηρεσίες προσπελασιμότητας Στερεάς Ελλάδας.

Στοχεύει με δράσεις στην ομογενοποίηση του οικονομικού χώρου της Περιφέρειας και την αντιστροφή του δυϊσμού που υφίσταται στο εσωτερικό της.

2^ος Άξονας : Αειφόρος ανάπτυξη & ποιότητα ζωής Στερεάς Ελλάδας.

Στοχεύει με δράσεις στη διασφάλιση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

3^ος Άξονας : Ψηφιακή σύγκλιση & επιχειρηματικότητα Στερεάς Ελλάδας.

Στοχεύει με δράσεις στην προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και της τεχνολογίας για την ενσωμάτωση τους στον παραγωγικό ιστό και την επίτευξη της ικανότητας για ενσωμάτωση των καταλληλότερων τεχνολογιών και τη δημιουργία ενός συστήματος προώθησης της καινοτομίας.

4^ος Άξονας : Τεχνική υποστήριξη εφαρμογής Επιχειρησιακού Προγράμματος Στ. Ελλάδας.

Στοχεύει στην υποστήριξη του σχεδιασμού, εφαρμογή, παρακολούθησης και αξιολόγησης του Επιχειρησιακού προγράμματος.

Τα Τομεακά Προγράμματα

Ο προγραμματισμός του ΕΣΠΑ 2007-2013 (Τομεακά Προγράμματα) που θα εφαρμοστεί και στην  Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας αφορά Οκτώ (8) Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα των Υπουργείων: Περιβάλλον-Αειφόρος Aνάπτυξη, Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας, Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα, Ψηφιακή σύγκλιση, Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού, Εκπαίδευση και δια βίου μάθηση,  Διοικητική μεταρρύθμιση, Τεχνική υποστήριξη εφαρμογής).

Οι χρηματοδοτήσεις των παραπάνω προγραμμάτων προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και  το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ). Οι διαθέσιμοι πόροι για την Στερεά Ελλάδα από τα Τομεακά προγράμματα υπολογίζονται σε 100.000.000,00€

Το  Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ)

Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) θα εφαρμοστεί και στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας με ποσοστά επιχορήγησης (με φθίνουσα εξέλιξη έως το 2013) ανεξαρτήτως του στόχου που είναι ενταγμένη η Περιφέρεια. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επενδύσεις στον αγροτικό τομέα (αγρότες, μεταποίηση προϊόντων, άμεσες ενισχύσεις, μικρά έργα εγγείων βελτιώσεων, αγροτουρισμός, ειδικά ολοκληρωμένα προγράμματα κ.λ.π.). Στο διάστημα της περιόδου 2002-2006 οι επιδόσεις της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας υπολογίζονται σε απορροφήσεις πόρων της τάξης …………….(12% του συνόλου).    

Το Πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ για την Αυτοδιοίκηση

Το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ για την Αυτοδιοίκηση θα συνεχιστεί και στην επόμενη Προγραμματική περίοδο. Η κατανομή για τις Περιφέρειες έγινε σε 2 φάσεις : 45% των πόρων (1.575.000.000€) και 35% των πόρων (1.225.000.000€) συνολικά 2.800.000.000€.  Το υπόλοιπο 20% έμεινε στη διάθεση του υπουργείου.

 Η Στερεά με βάση τα κριτήρια πήρε στην α' κατανομή το 8,36% και στη β' κατανομή 8,31%.  Από τις 2 κατανομές, ένα 8% μ.ο. κρατήθηκε για διαδημοτικά έργα από την ΠΕριφέρεια.  Στο σύνολο της χώρας, με κατανομή 2,8 δις, έχουμε εγκεκριμένο 2.535.060.140€ και πληρωμές 1.588.617.858€.

………………………………………………………………………………………………………………………

Τα Ειδικά Αναπτυξιακά Προγράμματα στην περιφέρεια

Στην Περιφέρεια Στ. Ελλάδας εφαρμόζονται τα παρακάτω Ειδικά Αναπτυξιακά  Προγράμματα

·    Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα ΠΑΝΦΩΚΙΣ (για την περιοχή Φωκίδας ύψους 125.000.000€)

·    Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (για τις περιοχές Βοιωτίας-Φθιώτιδας-Ευβοιας) ύψους 150.0000.000€ 

·    Πρόγραμμα ΠΙΝΔΟΣ (για την Ευρυτανία)

Οι θέσεις του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ για τον υφιστάμενο περιφερειακό προγραμματισμό

Ο σχεδιασμός, η φυσιογνωμία και η ποιότητα του προγραμματισμού.  

·        Ο Σχεδιασμός του περιφερειακού προγράμματος -όπως άλλωστε συμβαίνει με όλα τα Περιφερειακά προγράμματα του ΕΣΠΑ-δεν ήταν αποτέλεσμα μελέτης της αναπτυξιακής προοπτικής της περιφέρειας αλλά  συρραφή των επιμέρους αιτημάτων των περιοχών και των τοπικών φορέων.  Στην φάση του σχεδιασμού του προγράμματος εμφανής ήταν η απουσία διαλόγου και η μικρή συμμετοχή των φορέων-εκπροσώπων της περιφέρειας, των τοπικών κοινωνιών.  Καταστρατηγήθηκε έτσι ο δημοκρατικός  προγραμματισμός ως μέθοδος σχεδιασμού και πολιτικής συναίνεσης στο σχέδιο.

·        Τo περιφερειακό πρόγραμμα σχεδιάστηκε με την πεπατημένη της εναρμόνισης στην τυπολογία και στις φορμαλιστικές διατάξεις των κοινοτικών απαιτήσεων και οδηγιών. Δεν είναι σχέδιο μακράς πνοής για την περιφέρεια (εργασία που απαιτεί έρευνα, κατανόηση και μελέτη των περιφερειακών ιδιαιτεροτήτων, καταγραφή των αναγκών, ανάδειξη των προοπτικών), ενώ οι δράσεις, τα  μέτρα, δηλαδή οι πολιτικές, μοιάζουν απελπιστικά μεταξύ τους, και παραπέμπουν στις γενικόλογες «ενδεικτικές δράσεις» των διαρθρωτικών ταμείων και κοινοτικών κανονισμών. Δεδομένου ότι τα προγράμματα αποτελούν εργασίες από ειδικούς και συμβούλους με ελλιπή-πολλές φορές-γνώση των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής περιφέρειας, καταγράφονται και σχεδιάζονται ως μια συρραφή αιτημάτων των τοπικών φορέων, χωρίς περαιτέρω δευτερογενή επεξεργασία της σκοπιμότητας των επιμέρους σχεδίων, των αιτημάτων, των προτεινόμενων έργων...   

·        Στο Περιφερειακό Πρόγραμμα εμφανής είναι η έξαρση του «τεχνικού στοιχείου», διανθισμένο με ένα υποτιθέμενο τεχνοκρατισμό και ορολογίες (αποτελούν πλέον την ιδεολογική σταθερά των προγραμμάτων), σε τέτοιο βαθμό που είναι δυσδιάκριτη η στοχοθεσία, η διαδικασία υλοποίησης, το αποτέλεσμα. Σαφήνεια παρατηρείται στην κάλυψη των ποσοτικών στόχων και της κατανομής των πόρων.

·        Στο περιφερειακό πρόγραμμα διατυπώνονται γενικές κατευθύνσεις και δίδεται έμφαση στην ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. Η απουσία εξειδίκευσης του σχεδίου  και η μη προσαρμογή του στις ιδιαιτερότητες της περιφέρειας δημιουργεί όπως και στο παρελθόν σημαντικές δυσκολίες στην υλοποίησή του.  

·        Τέλος η απουσία των μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου, δεν αφήνει περιθώρια για  διορθωτικές κινήσεις, αφού το Περιφερειακό Συμβούλιο και τα υπόλοιπα όργανα λαϊκής βούλησης έχουν πλέον αφυδατωθεί από τις ουσιαστικές τους λειτουργίες και αποτελούν απλά όργανα νομιμοποίησης στην διαχείριση έργων. Αντίστοιχα η ενσωμάτωση του πολιτικού προσωπικού της Αυτοδιοίκησης σε λογικές κρατικών λειτουργών, η περιθωριοποίηση του ρόλου και η ταύτιση της αυτοδιοίκησης  με κρατικές λειτουργίες (κυριαρχία λογικών διαχείρισης, εξασφάλισης έργων κ.λ.π.)

Η υποχώρηση ή η ανυπαρξία διαρθρωτικής πολιτικής στην περιφέρεια

Στην εκπόνηση του περιφερειακού προγράμματος, αποτυπώνεται η βαθιά υποχώρηση του προγραμματισμού, ή καλύτερα η ανυπαρξία περιφερειακής πολιτικής μακράς πνοής, η στοχοθεσία στους τομείς στην διάθρωση της οικονομίας, στην τροποποίηση των δομών, στην τομεακή και χωροταξική διάρθρωση των δημοσίων επενδύσεων.

Ας σκεφτούμε που κατευθύνονται οι πόροι και σε τι αποσκοπούν;     

·        Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (τομεακό) που θα εφαρμοστεί στην περιφέρεια κινείται από την φιλοσοφία του εκ νέου στις ενισχύσεις στον πρωτογενή τομέα και όχι σε λογικές αγροτικής ανάπτυξης, αναπαράγοντας την επιδοματικού χαρακτήρα πολιτική. Αντιστοίχως οι επιλογές των τοπικών φορέων με τις έγγειες βελτιώσεις υπηρετούν την εισροή πόρων στις περιοχές και όχι την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της περιφέρειας. 

·        Ένα μεγάλο τμήμα του περιφερειακού προγράμματος κατευθύνεται στην ενίσχυση των επιχειρήσεων του δευτερογενή τομέα και συνεπικουρείται από τον Αναπτυξιακό Νόμο με ελαφρά διαφοροποιημένο τον χάρτη των ενισχύσεων στις διάφορες περιοχές της περιφέρειας.  Είναι γνωστό ότι οι ΜΜΕ έχουν ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία στην περιφέρεια, καθώς αποτελούν την ραχοκοκαλιά της ελληνικής υπαίθρου με ιδιαίτερες επιδόσεις στην απασχόληση και στην παραγωγή προϊόντων ευρείας κατανάλωσης.  Η επιχειρηματικότητα και το επιχειρείν αποτελούν τα νέα (;) συνθήματα του προγράμματος  και των επενδύσεων, με σαφή προσανατολισμό την ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Έμφαση δίδεται (;) στην καινοτομία και στις νέες  μορφές στήριξης της επιχειρηματικότητας, ωστόσο όλα αυτά μένουν να βεβαιωθούν στην πράξη και στην πραγματικότητα των Επιχειρήσεων.  Διότι και στα προηγούμενα ΠΕΠ η διαχείριση των πόρων εξαντλήθηκε στις επιχορηγήσεις επιχειρήσεων, εν τούτοις δεν σημειώθηκαν δυναμικές κλαδικές πολιτικές ενώ αυτή καθεαυτή η στήριξη των επιχειρήσεων αναπαρήγαγε το μοντέλο της επιδοματικής πολιτικής. Μεγάλο τμήμα των ενισχύσεων θα «περάσει» ακόμη μια φορά από την διαχείριση των τραπεζών, ικανοποιώντας τις απαιτήσεις του τραπεζικού συστήματος να αυξήσει ανέξοδα τον κύκλο εργασιών του.  Είναι προφανές ότι η πολιτική ενισχύσεων και χρηματοδοτήσεων των ΜΜΕ, καθώς οι χρηματοδοτήσεις έχουν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, αποτελούν μια στιγμή στο κύκλο της ζωής των επιχειρήσεων, δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμο εργαλείο της αναπτυξιακής στρατηγικής.

·        Ιδιαίτερο βάρος του Περιφερειακού προγράμματος του ΕΣΠΑ δίδεται στον τριτογενή τομέα με έμφαση στον τουρισμό και στις υπηρεσίες.  Κρίνοντας την στασιμότητα έως και την φθίνουσα πορεία των άλλων τομέων της περιφερειακής οικονομίας, η επιλογή αυτή μπορεί μακροπρόθεσμα να έχει αρνητικές συνέπειες αφού θα διαταράξει την ισόρροπη μέχρι τώρα,  συμβολή των τομέων της οικονομίας στην διαμόρφωση του περιφερειακού ΑΕΠ, και θα επηρεάσει αρνητικά στην διάρθρωση της απασχόλησης. Το ιδεολόγημα περί του τουρισμού που είναι η «βαρειά  βιομηχανία» της Ελλάδας δεν μπορεί να είναι η κυρίαρχη σταθερά για την οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας, καθίσταται δε επικίνδυνη, ιδιαίτερα σε μια περιοχή όπως η περιφέρεια Στ. Ελλάδας που η ανάπτυξή της  βασίστηκε στην διασύνδεση των τομέων της οικονομίας.

Ήδη σε πολλές περιοχές της περιφέρειας εντοπίζονται φαινόμενα διάλυσης της παραγωγικής βάσης και οδηγούνται σε τριτογενοποίηση της τοπικής οικονομίας.

Στα πλαίσια της συζήτησης για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης θα πρέπει να ξαναπιάσουμε την συζήτηση για τα θέματα της παραγωγικής διάθρωσης της οικονομίας και των διαρθρωτικών προβλημάτων αυτής (π.χ. θέματα όπως ο δυισμός της ανάπτυξης της περιφέρειας, το ισοζύγιο πληρωμών, η ραγδαία ανάπτυξη του τριτογενή τομέα της οικονομίας, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα του αγροτικού τομέα κ.λ.π.).

Οι υποδομές

·     Οι περιορισμένοι (εν σχέσει με το παρελθόν) πόροι του Ταμείου Συνοχής για τα μεγάλα έργα υποδομών καθώς και η ένταξη της περιφέρειας στον στόχο 2 των διαρθρωτικών ταμείων  καθορίζει τους προγραμματισμούς μεγάλων έργων και υποδομών στην περιφέρεια. 

Η περιφέρεια κινείται στην γενική φιλοσοφία της ελληνικής πολιτείας που στην τρέχουσα περίοδο αποποιείται της υποχρέωσης υλοποίησης υποδομών και μέσα στο γενικό κλίμα στήριξης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, παραπέμπει  την υλοποίηση υποδομών στο νέο θεσμό Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). 

Ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε, η ιδιωτική πρωτοβουλία να οργανώσει τους δρόμους, τα λιμάνια, τον τουρισμό, τα τεράστια γκολφ, τις τουριστικές περιοχές, τα δάση, την ενέργεια και να αποκομίσει αντίστοιχα κέρδη από τις δραστηριότητες αυτές.

Στην ουσία μέσω των ΣΔΙΤ επιδιώκεται με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς να φτιαχτεί ένα πλαίσιο απρόσκοπτης λειτουργίας και εξυπηρέτησης των μεγάλων συμφερόντων και να παραδοθούν σε κερδοσκοπική χρήση, οι πόροι της περιφέρειας και όχι να υποστηριχτεί η περιφερειακή ανάπτυξη.

Οι μηχανισμοί υλοποίησης : Από τις εξαγγελίες για λιγότερο κράτος και απλούστευση των διαδικασιών, στα νέα τέρατα της γραφειοκρατίας.  

Οι μηχανισμοί ελέγχου, διαχείρισης και του Περιφερειακού προγράμματος αντί να  διευκολύνουν και να επιταχύνουν τις διαδικασίες υλοποίησης έργων και προγραμμάτων, δημιουργούν, ανυπέρβλητα εμπόδια στην υλοποίηση αυτών. Και τούτο διότι, υπό το πρόσχημα των κοινοτικών κανόνων έχουν «εισαγάγει» και «καθιερώσει» ένα πολύπλοκο σύστημα κανόνων, εγκυκλίων, κανονιστικών διατάξεων, που αναπαράγει και μεγιστοποιεί την γραφειοκρατική δομή της διοίκησης, ενώ παράλληλα διαμορφώνει την εικόνα και λειτουργία ενός συγκεντρωτικού και εχθρικού κράτους  προς την κοινωνία.

Η πολυπλοκότητα στην διαχείριση του προγράμματος είναι πανταχού παρούσα, όπως άλλωστε και στα προηγούμενα τρία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης. Η γραφειοκρατία αντί να μειώνεται αυξάνεται, ενώ η κυριαρχία των μηχανισμών καταγράφει πλέον τον περιφερειακό  προγραμματισμό και την υλοποίηση ως μια υπόθεση των ειδικών,  των ικανών, των αποτελεσματικών μηχανισμών.

Νομιμοποιείται ο συγκεντρωτισμός, η δε Αυτοδιοίκηση, το περιφερειακό Συμβούλιο, τα πολιτικά όργανα και οι φορείς προγραμματισμού, περιθωριοποιούνται και στερούνται της δυνατότητας να σχεδιάσουν, να προγραμματίσουν, να υλοποιήσουν, να ελέγξουν (αφού βεβαίως δεν γνωρίζουν, αφού βεβαίως δεν είναι ικανοί).  Οι στόχοι είναι σαφείς : Ο απόλυτος ασφυκτικός και συγκεντρωτικός έλεγχος των προγραμμάτων και προγραμματισμών, ο αυτοσκοπός των απορροφήσεων, η  εξυπηρέτηση  των πελατειακών σχέσεων και ο διορισμός των δικών μας παιδιών (χθές του ΠΑΣΟΚ σήμερα της ΝΔ), η δημιουργία του νέου γαλάζιου κρατικού μηχανισμού.  Ελάχιστη σημασία έχει η αποτελεσματικότητα, στην διαχείριση έργων και προγραμματισμών, το θέμα είναι πως και με ποιο τρόπο θα αποκατασταθούν οι πολιτικές διαμεσολαβήσεις της ΝΔ. 

Μέχρι σήμερα έχουν αποδομηθεί οι κλασικές δομές της δημόσιας διοίκησης (τοπικά και περιφερειακά), ενώ έχει συγκροτηθεί μια «νέα  γραφειοκρατία», χωρίς κανείς να νοιάζεται για την χρησιμότητα και αποτελεσματικότητα των έργων και των προγραμμάτων που υλοποιούνται στην περιφέρεια.

Στα χρόνια της διακυβέρνησης της ΝΔ (2004-209) δημιουργήθηκαν με σκοπό τον συγκεντρωτικό έλεγχο της διαχείρισης των κονδυλίων οι εταιρείες ΝΟΜΟΣ ΑΕ, η ΔΗΜΟΣ ΑΕ, εξαγγέλθηκαν οι ΑΟΠ και προστέθηκε ένας νέος όροφος στην διοικητική πυραμίδα οι πέντε υπερπεριφέρειες.

Οι παραπάνω πλευρές είναι ενδεικτικές του τρόπου που κυβέρνησε η ΝΔ, και πώς αντιλαμβάνεται τον αναπτυξιακό περιφερειακό σχεδιασμό. Ενδεικτικός επίσης ήταν ο ρόλος που επιφύλαξε στις δεκάδες υπάρχουσες δομές η ΝΔ, σε φορείς τεχνογνωσίας, στα επιστημονικά ιδρύματα στην ελληνική περιφέρεια (κλαδικά Ινστιτούτα, Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια και τμήματα αυτών, ΕΘΙΑΓΕ, Αναπτυξιακές Εταιρείες, ΚΕΤΑ, κ.λ.π.). Στην καλύτερη περίπτωση δημιούργησε, δομές απασχόλησης και εξυπηρέτησης  των γαλάζιων παιδιών.

Σήμερα διατηρείται η γενική διεύθυνση του κράτους με αντικείμενο την άσκηση της περιφερειακής πολιτικής, ενώ οι όποιες αναζητήσεις δήθεν ενοποίησης και κατάργησης κρατικών θεσμών, οργανισμών, και υποστηρικτικών φορέων, στα πλαίσια γενικά και οριζόντια εξοικονόμησης πόρων, κινείται ακριβώς στην ίδια λογική και τελικά αναμένεται να επιδεινώσει τα προβλήματα.

Έτσι και αλλοιώς, ακόμα και αν  υποθέσουμε ότι υλοποιούνται όλοι οι προαναφερόμενοι σχεδιασμοί δεν θα έχει αντιμετωπιστεί κάτι από τις βασικές μας επισημάνσεις  για τα πραγματικά και σοβαρά προβλήματα που απασχολούν την Περιφέρεια και τους Πολίτες και Κατοίκους της.